ประเภทสำนวน
"นํ้าขึ้นให้รีบตัก" จัดว่าเป็น สุภาษิต เพราะว่า เป็นคำสอนโดยตรงที่มีความชัดเจนในตัวเอง สอนให้คนรู้จักคว้าโอกาสเมื่อมีโอกาส มีข้อคิดเป็นคำสอนโดยตรง ไม่ต้องตีความเพิ่มเติม
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สุภาษิตนี้มาจากการสังเกตวิถีชีวิตของผู้คนที่ต้องใช้น้ำในการอุปโภคและบริโภค ในสมัยก่อน เมื่อน้ำทะเลขึ้น น้ำจืดจะลอยสูงขึ้นในแม่น้ำ ผู้คนต้องรีบตักน้ำไว้ใช้ในช่วงนั้น เพราะเมื่อน้ำลง น้ำจะเค็มและไม่เหมาะกับการใช้งานอีกต่อไป
ตัวอย่างการใช้สำนวน "นํ้าขึ้นให้รีบตัก" ในประโยค
- น้ำขึ้นให้รีบตัก เธอได้รับทุนการศึกษาแล้ว ก็ควรตั้งใจเรียนให้เต็มที่
- บริษัทกำลังเปิดรับสมัครพนักงาน น้ำขึ้นให้รีบตัก อย่ารอช้า ส่งใบสมัครไปเลย
- ตอนนี้ราคาทองลงมาต่ำสุดในรอบปี น้ำขึ้นให้รีบตัก ถ้าอยากซื้อสะสมก็ควรซื้อตอนนี้
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี