บุคคลที่ใกล้ชิด ย่อมรู้เรื่องราวและความลับของเราหมด บุคคลประเภทนี้ ถ้ากลับกลายเป็นศัตรูแล้วจะเป็นศัตรูที่ร้ายที่สุด ดังนั้นจึงไม่ควรไว้วางใจจนเกินไป
ช้างสารและงูเห่า เป็นสัตว์เดรัจฉานไว้ใจไม่ได้ ข้าเก่าและเมียรัก เป็นบุคคลที่ใกล้ชิด ย่อมรู้เรื่องราวและความลับของเราหมด บุคคลประเภทนี้ ถ้ากลับกลายเป็นศัตรูแล้วจะเป็นศัตรูที่ร้ายที่สุด ดังนั้นจึงไม่ควรไว้วางใจจนเกินไป
มักใช้เป็น ช้างสาร งูเห่า ข้าเก่า เมียรัก
ประเภทสำนวน
"ช้างสาร งูเห่า ข้าเก่า เมียรัก อย่าได้ไว้วางใจ" จัดว่าเป็น สุภาษิต เพราะว่า เป็นคำสอนโดยตรงที่ให้ข้อคิดหรือคำเตือนอย่างชัดเจน มีความหมายสมบูรณ์ในตัวเอง โดยเตือนไม่ให้ไว้วางใจสิ่งที่อาจเป็นอันตรายหรือทำให้เกิดความเสียหายได้แม้จะดูใกล้ชิด
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สุภาษิตนี้เตือนให้ระมัดระวังสิ่งที่เรามักคุ้นเคยหรือไว้ใจ เพราะอาจเกิดอันตรายได้โดยไม่คาดคิด ช้างสารที่เชื่องแล้วอาจตกมัน งูเห่าที่เลี้ยงไว้อาจกัดเมื่อมีโอกาส คนรับใช้เก่าหรือภรรยาที่รักอาจมีทีท่าหรือมีเจตนาที่ไม่คาดคิดได้ แม้จะอยู่ใกล้ชิดและดูเหมือนจะไว้ใจได้ก็ตาม
ตัวอย่างการใช้สำนวน "ช้างสาร งูเห่า ข้าเก่า เมียรัก อย่าได้ไว้วางใจ" ในประโยค
- แม้จะรู้สุภาษิตช้างสาร งูเห่า ข้าเก่า เมียรัก อย่าได้ไว้วางใจ แต่เขาก็ยังคงเผลอใจให้ลูกน้องคนสนิทจนทำให้บริษัทต้องสูญเสียเงินไปมหาศาล
- ผู้หญิงคนนั้นรู้ดีว่าช้างสาร งูเห่า ข้าเก่า เมียรัก อย่าได้ไว้วางใจ เธอจึงไม่เคยปล่อยให้สามีดูแลเรื่องการเงินของครอบครัวแต่เพียงผู้เดียว
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี