ผู้เฒ่าผู้แก่หรือผู้สูงอายุนับว่าเป็นผู้ผ่านโลกมาก่อน ย่อมมีประสบการณ์มาก จะทำสิ่งใดจึงควรขอคำแนะนำ
คนสามขา หมายถึง ผู้สูงอายุถือว่าเป็นผู้มีประสบการณ์มากควรที่เราจะต้องไปปรึกษาหารือ และสิ่งใดที่ท่านสอนและมีประโยชน์ควรจดจำไว้
ประเภทสำนวน
"คนสามขามีปัญญาหาไว้ทัก ที่ไหนหลักแหลมคำจงจำเอา" จัดว่าเป็น สุภาษิต เพราะว่า ประโยคนี้เป็นสุภาษิต เพราะมีลักษณะเป็นคำสอนโดยตรง ให้ข้อคิดเกี่ยวกับการหาความรู้อย่างชัดเจน มีข้อความสมบูรณ์ในตัวเอง และเข้าใจได้ทันที โดยไม่ต้องตีความเพิ่มเติม
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สุภาษิตนี้สอนให้คนหาความรู้จากทุกแหล่ง แม้แต่จากคนที่ไม่น่าเชื่อว่าจะมีความรู้ (คนสามขา) ก็อาจมีปัญญาที่เป็นประโยชน์ และให้จดจำคำพูดหรือความรู้ที่ดีมีประโยชน์ (หลักแหลมคำ) ไว้ใช้ต่อไป เป็นการสอนให้เปิดใจกว้างในการเรียนรู้จากทุกแหล่ง
ตัวอย่างการใช้สำนวน "คนสามขามีปัญญาหาไว้ทัก ที่ไหนหลักแหลมคำจงจำเอา" ในประโยค
- ครูสอนนักเรียนเสมอว่า คนสามขามีปัญญาหาไว้ทัก ที่ไหนหลักแหลมคำจงจำเอา เพื่อให้นักเรียนรู้จักเปิดใจรับฟังความรู้จากทุกแหล่ง
- แม้จะเป็นคนที่สังคมมองว่าด้อยค่า แต่พวกเขาอาจมีประสบการณ์หรือภูมิปัญญาที่ทรงคุณค่า ตามสุภาษิตที่ว่า คนสามขามีปัญญาหาไว้ทัก ที่ไหนหลักแหลมคำจงจำเอา
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี
