ประเภทสำนวน
"เห็นเขาขึ้นคานหาม เอามือประสานรัดก้น" จัดว่าเป็น คำพังเพย เพราะว่า เป็นข้อความเปรียบเทียบที่มีความหมายแฝง ต้องตีความเพิ่มเติม แสดงถึงพฤติกรรมของคนที่เห็นผู้อื่นทำงานหนักแต่ตนเองไม่ยอมช่วย
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สำนวนนี้มีที่มาจากภาพของคนที่เห็นคนอื่นกำลังหามของหนัก (ขึ้นคานหาม) แต่ตนเองกลับเอามือมาประสานไว้ที่ก้นเฉยๆ แทนที่จะช่วยเหลือ เป็นการเปรียบเปรยถึงคนที่เห็นผู้อื่นกำลังทำงานหนักหรือลำบาก แต่ตนเองไม่ยอมเข้าไปช่วย ได้แต่ยืนดูเฉยๆ หรือทำตัวไม่รู้ไม่ชี้
ตัวอย่างการใช้สำนวน "เห็นเขาขึ้นคานหาม เอามือประสานรัดก้น" ในประโยค
- หลงกับนิดทำงานหนักจัดงานทั้งหมด แต่พวกเธอกลับเห็นเขาขึ้นคานหาม เอามือประสานรัดก้น ไม่ช่วยอะไรเลย
- ทั้งทีมกำลังเร่งทำรายงานให้เสร็จก่อนเส้นตาย แต่คุณกลับเห็นเขาขึ้นคานหาม เอามือประสานรัดก้น แบบนี้ใช้ไม่ได้นะ
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี
