อยู่สูงให้นอนคว่ำ อยู่ต่ำให้นอนหงาย

ประเภทสำนวน

"อยู่สูงให้นอนคว่ำ อยู่ต่ำให้นอนหงาย" จัดว่าเป็น สุภาษิต เพราะว่า เป็นคำสอนโดยตรงที่ให้ข้อคิดเกี่ยวกับการปรับตัวให้เหมาะสมกับสถานการณ์ มีความสมบูรณ์ในตัวเอง ไม่ต้องตีความเพิ่มเติม และมีลักษณะเป็นคำสอนที่ชัดเจน

ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง

สุภาษิตนี้สอนเรื่องการรู้จักวางตัวให้เหมาะสมกับฐานะและสถานการณ์ 'อยู่สูง' หมายถึง ผู้มีอำนาจหรือฐานะสูง ควร 'นอนคว่ำ' คือ ระวังตัว ไม่ประมาท ไม่อวดอ้าง เพราะอาจตกจากที่สูงได้ง่าย ส่วน 'อยู่ต่ำ' หมายถึง ผู้มีฐานะต่ำกว่า ควร 'นอนหงาย' คือ เตรียมพร้อมรับโอกาสที่จะก้าวขึ้นไป หรือรู้จักยอมรับสิ่งที่เข้ามา

ตัวอย่างการใช้สำนวน "อยู่สูงให้นอนคว่ำ อยู่ต่ำให้นอนหงาย" ในประโยค

• พ่อสอนลูกชายที่เพิ่งได้เลื่อนตำแหน่งเป็นผู้จัดการว่า อยู่สูงให้นอนคว่ำ อยู่ต่ำให้นอนหงาย อย่าลืมเตือนตัวเองเสมอ
• ในชีวิตราชการ ผมยึดคำสอนของครูเสมอว่า อยู่สูงให้นอนคว่ำ อยู่ต่ำให้นอนหงาย ทำให้ผ่านวิกฤตมาได้หลายครั้ง

สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย

สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน

สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา

คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี