สภาพที่ต้องกระจัดกระจายพลัดพรากกันเพราะเกิดเหตุการณ์ที่ร้ายแรงขึ้นในครอบครัวหรือในบ้านเมือง
ประเภทสำนวน
"บ้านแตกสาแหรกขาด" จัดว่าเป็น คำพังเพย เพราะว่า เป็นการเปรียบเปรยถึงสภาพครอบครัวที่แตกแยก เดือดร้อน หรือล่มสลาย มีลักษณะเปรียบเทียบและต้องตีความเพิ่มเติม ไม่ใช่คำสอนโดยตรงแบบสุภาษิต
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สำนวนนี้มาจากคำว่า 'บ้านแตก' หมายถึงครอบครัวที่เกิดความเดือดร้อน แตกแยกหรือล่มจม ส่วน 'สาแหรกขาด' นั้น สาแหรกคือแผนผังวงศ์ตระกูลที่แสดงลำดับเครือญาติ เมื่อสาแหรกขาดจึงหมายถึงวงศ์ตระกูลที่ขาดการสืบทอด หรือเกิดความแตกแยกอย่างรุนแรงจนไม่อาจรวมเป็นครอบครัวเดียวกันได้อีก
ตัวอย่างการใช้สำนวน "บ้านแตกสาแหรกขาด" ในประโยค
- ตระกูลนี้ทำธุรกิจผิดกฎหมาย จนสุดท้ายถูกจับหมด กลายเป็นบ้านแตกสาแหรกขาดไปเลย
- ลูกหลานไม่ดูแลทรัพย์สมบัติที่พ่อแม่หามาให้ กลับนำไปเล่นการพนันจนหมดตัว ครอบครัวจึงบ้านแตกสาแหรกขาด
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี