ประเภทสำนวน
"ต้นคดปลายตรง" จัดว่าเป็น สุภาษิต เพราะว่า เป็นสุภาษิตเพราะมีลักษณะเป็นคำสอนโดยตรง บอกแนวทางที่ควรปฏิบัติในชีวิต กล่าวคือ แม้จะมีพฤติกรรมไม่ดีตอนเป็นเด็ก แต่เมื่อโตแล้วปรับตัวเป็นคนดีได้ เป็นข้อคิดที่ชัดเจน ไม่ต้องตีความซับซ้อน
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สุภาษิตนี้อุปมาเปรียบเทียบกับต้นไม้ หากโคนต้นคดงอ แต่ปลายตรง ก็ยังใช้ประโยชน์ได้ เช่นเดียวกับคนที่แม้วัยเด็กอาจจะมีพฤติกรรมไม่ดี ดื้อรั้น หรือเกเร แต่เมื่อเติบโตขึ้น หากปรับปรุงตัว กลับตัวกลับใจเป็นคนดี ก็ถือเป็นสิ่งที่น่ายกย่อง สังคมควรให้โอกาสคนที่พร้อมจะปรับปรุงตัวเองให้ดีขึ้น
ตัวอย่างการใช้สำนวน "ต้นคดปลายตรง" ในประโยค
- เด็กหนุ่มคนนี้แต่ก่อนเกเรมาก แต่พอได้บวชเรียนกลับเปลี่ยนไปเป็นคนละคน เรียกได้ว่าต้นคดปลายตรงจริงๆ
- น้องชายฉันสมัยเรียนชอบโดดเรียน แต่พอโตขึ้นกลับตั้งใจทำงาน จนได้เป็นผู้จัดการบริษัท เป็นต้นคดปลายตรงที่น่าชื่นชม
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี