ลูกผู้ชายที่ชื่อว่าตนมีความเก่งกล้าสามารถ จะต้องสำแดงวิชาความรู้และความสามารถให้ลือชาปรากฏแก่คนทั่วไป
ดุจเสือ (ลายพาดกลอน) ก็ต้องมีลายฉะนั้น
ลูกผู้ชายที่ชื่อว่าตนมีความเก่งกล้าสามารถ จะต้องสำแดงวิชาความรู้และความสามารถให้ลือชาปรากฏแก่คนทั่วไป
ประเภทสำนวน
"ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ" จัดว่าเป็น สุภาษิต เพราะว่า เป็นคำสอนโดยตรงที่มีข้อคิดชัดเจน สอนให้รักษาเกียรติและศักดิ์ศรีของตน มีความหมายที่ชัดเจนไม่ต้องตีความเพิ่มเติมมาก และมีลักษณะเป็นประโยคสมบูรณ์ในตัวเอง
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สุภาษิตนี้เปรียบเทียบระหว่างเสือซึ่งเป็นสัตว์ที่มีลายสวยงามเป็นเอกลักษณ์และมีศักดิ์ศรีความเป็นราชาแห่งป่า กับผู้ชายที่ต้องรักษาชื่อเสียงเกียรติยศของตน สอนให้คนต้องรักษาไว้ซึ่งความดีงาม ศักดิ์ศรี และเกียรติยศของวงศ์ตระกูล ไม่ทำให้เสื่อมเสียชื่อเสียง
ตัวอย่างการใช้สำนวน "ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ" ในประโยค
- การทำงานทุกอย่างต้องทำให้สุดความสามารถ เพราะชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ
- แม้จะเป็นงานเล็กน้อย พ่อก็สอนเสมอว่า ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ ทำอะไรต้องทำให้ดีที่สุด
- หากเราเกิดมาในตระกูลที่มีเกียรติ ก็ควรประพฤติตนให้สมกับที่ว่า ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี
ประเภทสำนวน
"ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ" จัดว่าเป็น สุภาษิต เพราะว่า เป็นคำสอนชัดเจนโดยตรงที่มีความหมายสมบูรณ์ในตัวเอง ให้ข้อคิดในการดำรงตนเกี่ยวกับการรักษาเกียรติและชื่อเสียง ไม่ต้องตีความเพิ่มเติม
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สุภาษิตนี้เปรียบเทียบธรรมชาติของเสือที่มีลวดลายสวยงามโดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ กับชายชาตรีที่ควรรักษาชื่อเสียงเกียรติยศของตน สอนให้รู้จักรักษาเกียรติและทำตัวให้สมกับที่เกิดมาเป็นลูกผู้ชาย ต้องทำตัวให้สมศักดิ์ศรี ไม่ทำสิ่งเสื่อมเสีย
ตัวอย่างการใช้สำนวน "ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ" ในประโยค
- ถึงจะเหนื่อยแค่ไหน ผมก็ต้องทำงานนี้ให้สำเร็จ ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ ไม่อยากให้คนอื่นมองว่าเราทำไม่ได้
- พ่อสอนเสมอว่า ชาติเสือต้องไว้ลาย ชาติชายต้องไว้ชื่อ เกิดมาเป็นลูกผู้ชายต้องมีความรับผิดชอบ ทำอะไรต้องทำให้ดีที่สุด
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี