คนรับใช้ที่อยู่ด้วยกันมานาน, คนเก่าคนแก่
ประเภทสำนวน
"ข้าเก่าเต่าเลี้ยง" จัดว่าเป็น คำพังเพย เพราะว่า เป็นสำนวนที่มีลักษณะเปรียบเทียบสถานการณ์หรือพฤติกรรมแบบเปรียบเปรย ไม่ได้ให้คำสอนหรือข้อคิดโดยตรง แต่ต้องตีความเพื่อเข้าใจความหมายแฝง มีความหมายเปรียบเทียบบุคคลที่ได้รับการช่วยเหลือแล้วกลับมาทำร้ายผู้มีพระคุณ
ที่มาและแนวคิดเบื้องหลัง
สำนวนนี้มาจากการเปรียบเทียบกับการที่คนเลี้ยงเต่าไว้ และให้อาหารเป็นข้าวเก่า ด้วยความหวังว่าเต่าจะเชื่อง แต่กลับกลายเป็นว่าเต่ามักจะกัดมือผู้เลี้ยงเมื่อมีโอกาส สะท้อนความเนรคุณของผู้ที่ได้รับความช่วยเหลือแล้วกลับทำร้ายผู้มีพระคุณ
ตัวอย่างการใช้สำนวน "ข้าเก่าเต่าเลี้ยง" ในประโยค
- แม้พี่จะช่วยเลี้ยงดูและให้ทุกอย่างกับน้องชาย แต่สุดท้ายกลับถูกฟ้องร้องแย่งมรดก นี่แหละคือข้าเก่าเต่าเลี้ยง
- บริษัทเราพัฒนาเขาจากพนักงานใหม่ให้เป็นผู้จัดการฝ่าย แต่ไม่นานเขากลับลาออกไปทำงานกับคู่แข่งพร้อมความลับทางการค้า นี่คือข้าเก่าเต่าเลี้ยงชัดๆ
สรุปและทบทวนเรื่อง สำนวน สุภาษิต และคำพังเพย
สุภาษิต และคำพังเพย จัดเป็น "สำนวน" ด้วยกันทั้งคู่ เพราะมีความหมายในเชิงเปรียบเทียบ และเป็นถ้อยคำที่ใช้สืบเนื่องกันมานาน
สุภาษิต เป็นถ้อยคำที่มักใช้คำสั้น ๆ กะทัดรัดแต่มีความหมายลึกซึ้ง มีสัมผัสคล้องจอง ส่วนใหญ่สุภาษิตที่ใช้ในสังคมไทยมักมีที่มาจากคำสอนทางพุทธศาสนา
คำพังเพย เป็นถ้อยคำที่ให้ข้อคิด โดยกล่าวถึงพฤติกรรมหรือธรรมชาติรอบตัว ส่วนมากมักเป็นถ้อยคำที่เป็นข้อสรุปการกระทำหรือพฤติกรรมทั่วไป อาจมีที่มาจากนิทาน ตำนาน วรรณคดี
